Rechten voor platformmedewerkers: Europese ministers bereiken overeenkomst over standpunt

De ministers van Werkgelegenheid en Sociale Zaken van Europa hebben vandaag, 12 juni 2023, overeenstemming bereikt over hun algemene standpunt ten opzichte van de Europese richtlijn ter verbetering van de arbeidsvoorwaarden voor platformwerkers. De Raad van de EU zal op basis van dit akkoord onderhandelingen beginnen met het Europees Parlement.

Wat speelt er?

Digitaal platformwerk is een relatief nieuwe manier van werken waarbij een verzoek tot het uitvoeren van een taak van een klant via een online platform, zoals een website of een app, wordt gekoppeld aan een aanbod van betaald werk door een individu.

Europa maakt zich vooral zorgen om de arbeidsvoorwaarden van de platformwerkers. De EU werkt daarom aan een nieuwe richtlijn, die tot doel heeft de arbeidsvoorwaarden te verbeteren van mensen die via digitale platforms werken, en tegelijkertijd de mogelijkheden en voordelen van de platformeconomie te behouden.

De Raad van de EU is nu klaar om te onderhandelen met het Europees Parlement over een nieuwe wet die miljoenen gig workers zal helpen toegang te krijgen tot arbeidsrechten.

Het voorstel introduceert twee belangrijke verbeteringen: het helpt bij het bepalen van de juiste arbeidsstatus van mensen die voor digitale platforms werken en stelt de eerste EU-regels vast voor het gebruik van kunstmatige intelligentie op de werkplek.

Juiste classificatie van zelfstandigen

Momenteel zijn de meeste van de 28 miljoen platformwerkers in de EU, waaronder taxichauffeurs, huishoudelijk personeel en voedselbezorgers, formeel zelfstandigen. Toch moet een aantal van hen zich houden aan veel van dezelfde regels en beperkingen als een werknemer in loondienst. Dit geeft aan dat ze in feite in een arbeidsrelatie staan en dus de arbeidsrechten en sociale bescherming moeten krijgen die werknemers op grond van de nationale en EU-wetgeving genieten.

Het doel van de Raad is om deze gevallen van verkeerde classificatie aan te pakken en de weg vrij te maken om dergelijke werknemers opnieuw in te delen als werknemers. Volgens de algemene aanpak van de Raad worden werknemers wettelijk geacht werknemers van een digitaal platform te zijn (in tegenstelling tot zelfstandigen) als hun relatie met het platform aan ten minste drie van de zeven criteria in de richtlijn voldoet.

Deze criteria omvatten:

bovengrenzen aan het bedrag dat werknemers kunnen ontvangen
beperkingen op hun mogelijkheden om werk te weigeren
regels met betrekking tot hun uiterlijk of gedrag

In gevallen waar het wettelijk vermoeden van toepassing is, is het aan het digitale platform om aan te tonen dat er geen arbeidsrelatie bestaat volgens de nationale wetgeving en praktijk.

Transparanter gebruik van algoritmen

Digitale arbeidsplatforms maken regelmatig gebruik van algoritmes voor personeelsbeheer. Als gevolg daarvan worden werknemers van platforms vaak geconfronteerd met een gebrek aan transparantie over hoe beslissingen worden genomen en hoe persoonsgegevens worden gebruikt.

De Raad wil ervoor zorgen dat werknemers geïnformeerd worden over het gebruik van geautomatiseerde controle- en besluitvormingssystemen. Volgens de nieuwe regels zal op deze systemen toezicht worden gehouden door gekwalificeerd personeel, dat speciale bescherming geniet tegen nadelige behandeling. Menselijk toezicht is ook gegarandeerd voor bepaalde belangrijke beslissingen, zoals de opschorting van rekeningen.

Volgende stappen

De Raad zal op basis van de vandaag overeengekomen algemene oriëntatie onderhandelingen beginnen met het Europees Parlement om tot een voorlopig akkoord te komen.

Achtergrond

De platformeconomie is de afgelopen jaren exponentieel gegroeid: de inkomsten zijn tussen 2016 en 2020 gestegen van naar schatting 3 miljard euro tot ongeveer 14 miljard euro en het aantal platformwerkers zal naar verwachting 43 miljoen bedragen in 2025.

Hoewel de groei van digitale platforms zowel bedrijven als consumenten ten goede is gekomen, heeft het voor veel platformwerkers geleid tot de ontwikkeling van een grijze zone als het gaat om hun arbeidsstatus. Volgens de Commissie hebben ongeveer 5,5 miljoen werknemers die momenteel als zelfstandige worden geclassificeerd de facto een arbeidsrelatie met digitale platforms en zouden ze daarom recht moeten hebben op dezelfde arbeids- en sociale rechten als werknemers volgens de EU-wetgeving.

Bovendien heeft het gebruik van algoritmen in platformwerk vragen opgeroepen over de verwerking van de gegevens van werknemers en de transparantie en verantwoordingsplicht van de besluitvorming.

Bekijk voor meer feiten en cijfers ook deze infographic over platformwerkers.

Het voorstel voor een richtlijn van de Commissie werd op 9 december 2021 gepubliceerd. Het heeft tot doel om:

ervoor te zorgen dat mensen die via platforms werken de juiste arbeidsstatus hebben – of kunnen krijgen – in het licht van hun feitelijke relatie met het digitale arbeidsplatform, en toegang krijgen tot de relevante arbeids- en socialebeschermingsrechten
te zorgen voor eerlijkheid, transparantie en verantwoordingsplicht bij het beheer via algoritmen in de context van platformwerk
de transparantie, traceerbaarheid en bewustwording van ontwikkelingen op het gebied van platformwerk te vergroten en de handhaving van de relevante regels te verbeteren voor alle mensen die via platforms werken, met inbegrip van degenen die grensoverschrijdend actief zijn

De ministers van Werkgelegenheid en Sociale Zaken hebben tijdens hun zitting van 8 december 2022 één eerdere poging ondernomen om de algemene oriëntatie van de Raad inzake de richtlijn betreffende platformwerknemers vast te stellen.

Lees meer over het akkoord in deze persmededeling van de Raad