De steun van (grote) bedrijven voor bijbanen groeit. Het aantal bijberoepers piekt.

Wereldwijd zien arbeidsmarktexperten hetzelfde fenomeen: de pandemie heeft veel mensen doen nadenken over de plaats van werk in hun leven. De verklaring? Mensen van alle generaties streven nu een hoger doel na en willen hun vaardigheden ontwikkelen. Op het werk, maar ook daarbuiten. Ze klussen bij, volgen opleidingen of starten in bijberoep een eigen bedrijf. Natuurlijk spelen voor sommigen o.a. economische redenen ook een rol, het leven is echt wel veel duurder geworden door de inflatie. Maar net zoals in België zijn het in andere landen met name de hooggeschoolden die het grootste deel uitmaken van de werkenden met een tweede job.

In de VS bijvoorbeeld spreekt expert Jon Younger van ‘freelancer lite werknemers’: 40% van de Amerikaanse beroepsbevolking heeft een bijbaan en dat helpt deze professionals om hun competentie, zelfvertrouwen en ambitie te vergroten, aldus Younger.

In Nederland waren er volgens ZiPconomy.nl in 2021 496.000 zelfstandigen zonder personeel (zzp) voor wie ondernemen een ‘nevenbaan’ is (zo noemen ze dat daar, dus niet belangrijkste bron van inkomen), naast de 1.078.000 voor wie het een wel het hoofdinkomen is. Bijna de derde van alle zzp-ers!

Volgens cijfers van de RSZ (2022) stijgt het aantal zelfstandigen in bijberoep ook fors in ons land: 323.494 tegenover 313.530 in 2021, of + 10.000 mensen. Het aantal mannelijke zelfstandigen in deze categorie nam toe met 2,26 procent (van 178.398 naar 182.433), terwijl het aantal vrouwelijke zelfstandigen in die categorie een iets sterkere stijging kende, namelijk met 4,39 procent (van 135.132 naar 141.061).

Voor de volledigheid: het jaar 2022 wordt bovendien ook gekenmerkt door een stijging met 6,5 procent van het aantal zelfstandigen die na de pensioenleeftijd blijven werken (van 130.117 naar 138.580). Het aantal studenten-zelfstandigen daalde daarentegen vorig jaar met 4,65 procent, tot 8.690.

Tijdens de eerste drie maanden van 2023 had een record aantal van 177.000 Vlamingen een tweede job, dat zijn er + 7.000 meer dan vorig jaar, en +25% dan in 2021. Op de totale werkende populatie in Vlaanderen klussen 7,1% mensen bij, waarvan 63% als zelfstandige in bijberoep. Dit blijkt uit cijfers van het kabinet van minister Jo Brouns.

Bedrijfsleiders en hr-directies, blijf bij de les!

Er zijn dus steeds meer mensen die starten als zelfstandige in bijberoep. Als organisatie moet je in eerste instantie dit begrijpen en hierop inspelen om deze werknemers aan je te binden en blijvend te laten bijdragen aan jouw succes. Leiderschap gaat niet langer  over het wel of niet plaatsen van een pingpongtafel. Door vanuit het standpunt van vaardigheden te kijken, open je een heel scala aan kansen om werkenden te blijven boeien en de achterdeur dicht te houden. Sommige organisaties gaan verder en moedigen hun werknemers zelfs aan om de stap te zetten. Dit artikel op Bloomberg beschrijft hoe Mitsui in Japan zijn professionals in staat stelt en blijkbaar aanmoedigt om een bijbaan aan te nemen.

Hier is een fragment:

“Na het implementeren van beleid voor werken op afstand en flexibele werktijden, vonden we dat de tijd rijp was om nog meer te doen, zodat werknemers zowel carrièreontwikkeling als nieuwe werkstijlen kunnen nastreven,” aldus het bedrijf in een verklaring. “Bijbanen kunnen coaching zijn, werken aan een technische startup en een YouTuber of artiest worden, aldus Mitsui. Elke bijbaan moet iets toevoegen aan de vaardigheden en ervaring van de werknemer in plaats van alleen het inkomen aan te vullen, en moet worden goedgekeurd door het management.”

Al die mensen die in een bijbaan starten hebben natuurlijk ook opdrachtgevers waar ze hun diensten uitvoeren.  Dit betekent dat ook de steun van grote bedrijven voor bijbanen groeit. Ze ontdekken de mogelijkheden die dit fenomeen voor de organisatie meebrengt: hoogopgeleide professionals, snel en flexibel aan interessante voorwaarden inzetten. Om dit succesvol te doen, zet je als organisatie een goed hr-beleid op om deze flexibele werkkrachten goed te onboarden en te begeleiden tijdens hun activiteiten voor jouw organisatie. Overigens, werken met freelancers in bijberoep houdt precies dezelfde wettelijke bepalingen in als werken met freelancers in hoofdberoep. Je maakt dus best allereerst een duidelijke overeenkomst tussen jouw organisatie en de freelancer. Informeer vervolgens de leidinggevenden goed over de eigenaardigheden en principes van werken met freelancers (en andere externen) om risico’s te vermijden. Denk hierbij aan risico’s als schijnzelfstandigheid, maar ook overtreden van GDPR-regelgeving, beschermen van IP-rechten, … Je bent wettelijk verantwoordelijk voor alles wat met ‘health and safety’ te maken heeft, ook voor zij die niet op je eigen loonlijst staan. Lees hier de tips over werken met freelancers.

Werken met freelancers in bijberoep houdt voor opdrachtgevers precies dezelfde wettelijke bepalingen in als werken met freelancers in hoofdberoep

Mag je zomaar starten als zelfstandige in bijberoep?

In tegenstelling tot een zelfstandige in hoofdberoep, oefent een zelfstandige in bijberoep tegelijk en hoofdzakelijk nog een andere beroepsactiviteit uit:

• als werknemer
• in het onderwijs
• of als ambtenaar
• ook als werkzoekende of gepensioneerde kan je starten in bijberoep.

Je kan je vestigen als zelfstandige in bijberoep wanneer je aan één van de volgende voorwaarden voldoet.  Voldoe je niet aan deze voorwaarden, dan zal je moeten opstarten als zelfstandige in hoofdberoep. Je bent al werknemer in hoofdberoep

• Je bent voor minstens 50% in dienst als loontrekkende (bijvoorbeeld een bediende die bijverdient als kapper).
• Wanneer je ambtenaar bent, moet je minstens 50% tewerkgesteld zijn en moet je activiteit ten minste over 8 maanden of 200 dagen lopen. Let op, ambtenaren kunnen verplicht worden om hun nevenactiviteit te melden bij hun werkgever, lees er voor Vlaamse ambtenaren meer over in de deontologische code van de Vlaamse ambtenaar(externe link)
• Je staat in het onderwijs en je hebt als statutair personeelslid minstens 60% van een voltijdse functie. Ben je niet vast benoemd dan volstaat 50%.
• Je werkt minstens 235 uren per kwartaal indien je tewerkgesteld bent op interimbasis.

Op de website van VLAIO vind je heel overzichtelijk ook alle voorwaarden voor de andere situaties om te mogen starten als zelfstandige in bijberoep.

Je rechten en plichten als zelfstandige in bijberoep

• Sociale zekerheidsrechten en bijdragen

Je bouwt geen extra socialezekerheidsrechten op in het sociaal statuut van de zelfstandigen. Je behoudt de sociale rechten die je hebt door je hoofdactiviteit (als werknemer of ambtenaar). Betaal je de bijdragen van een hoofdberoep? Dan kan je ook dezelfde sociale rechten genieten als een zelfstandige in hoofdberoep.

• Btw

Indien je onderworpen bent aan de btw-regeling dan moet je regelmatig btw-aangiften doen en de verschuldigde btw betalen. Toch is het mogelijk om vrijstelling te vragen.

• Belastingen

De inkomsten uit je twee activiteiten zullen gecumuleerd worden. Dit kan leiden tot hogere belastingvoeten wanneer je bepaalde inkomstengrenzen overschrijdt.

Meer weten? Kijk op de website van VLAIO

Lees ook :

• Freelancen een alternatief carrierepad voor de jonge techprofessional
• Als freelancer van bijberoep naar hoofdberoep: hoe pak je die stap goed aan? En wat komt er allemaal bij kijken?
• Hoe ziet je boekhouding eruit als zelfstandige in bijberoep?