Maatwerk in werk: op weg naar een mensgericht HR-beleid. Interview met Frank Vander Sijpe, co-auteur van het boek ‘Op maat’

In een tijd waarin de arbeidsmarkt kreunt onder structurele tekorten, is het cruciaal om elk talent ten volle te benutten. Toch blijft België achter in het creëren van inclusieve arbeidskansen, vooral voor groepen die een grotere afstand tot de arbeidsmarkt hebben, zoals laaggeschoolden, migranten en mensen met een beperking. Hoe kunnen bedrijven, beleidsmakers en hr-professionals hier verandering in brengen?

In het boek ‘Op maat: Strategisch HR-beleid met een persoonlijke toets’ (publicatiedatum: 11 februari 2025) verkennen Frank Vander Sijpe en David Ducheyne samen met zeven andere experts hoe organisaties hun personeelsbeleid kunnen afstemmen op individuele sterktes en behoeften. Ze pleiten voor een aanpak die niet enkel vertrekt vanuit gestandaardiseerde functiebeschrijvingen, maar ook inzet op maatwerk. Dit leidt tot meer gelijke kansen, samen met een hogere productiviteit en gelukkigere werknemers.

In dit interview gaan we in gesprek met Frank Vander Sijpe over de inzichten uit het boek, de uitdagingen op de Belgische arbeidsmarkt en hoe bedrijven het verschil kunnen maken door écht te investeren in talent.

Frank, wat is de kernboodschap van jullie boek ‘Op maat: Strategisch HR-beleid met een persoonlijke toets’?

Frank Vander Sijpe: “De essentie van ons boek is dat maatwerk op de werkvloer geen luxe is, maar een noodzaak. We pleiten voor een strategisch hr-beleid waarin individuele sterktes en behoeften van werknemers centraal staan. In tijden van structurele arbeidskrapte moeten bedrijven alle beschikbare talenten benutten. Dit kan alleen door werk vorm te geven op een manier die zowel werknemers als werkgevers ten goede komt. We zien dat organisaties die hier proactief mee omgaan, niet alleen succesvoller zijn in het aantrekken en behouden van talent, maar ook een meer betrokken en productieve werkomgeving creëren. Het gaat er niet alleen om vacatures ingevuld te krijgen, maar om een duurzame werkstrategie uit te bouwen die de organisatie toekomstbestendig maakt.”

Dit is het derde boek in een reeks. Hoe verschilt het van de vorige twee?

Frank Vander Sijpe: “Ons eerste boek, ‘Mijn werk, maatwerk’ uit 2013, was een manifest over hoe we jobs beter kunnen afstemmen op werknemers. Destijds was het idee van werkpersonalisatie nog vrij nieuw en experimenteel. Het tweede boek in 2017 ging dieper in op de kansen en risico’s van werkpersonalisatie. We bespraken onder andere de valkuilen van generatiedenken op de werkvloer en de spanning tussen collectieve en individuele belangen. In dit derde boek belichten we vier cruciale hefbomen: werkinhoud, werkplek en -tijd, verloning en werkcontractvormen. Deze thema’s zijn actueler dan ooit. We onderbouwen onze inzichten met wetenschappelijke data, praktijkvoorbeelden en bijdragen van experten. Met dit derde boek in de reeks reiken we concrete handvaten aan waarmee bedrijven aan de slag kunnen.”

Waarom is dit boek juist nu relevant?

Frank Vander Sijpe: “De arbeidsmarkt is structureel veranderd. De personeelskrapte blijft tot minstens 2030 een factor om rekening mee te houden, en bedrijven moeten inspelen op een kleinere talentenvijver. In België zijn er 1,3 miljoen mensen tussen 25 en 64 jaar zonder werkwens. We moeten nadenken over hoe we minstens een paar procent van die groep kunnen activeren door werk aantrekkelijker te maken. Flexibele werkvormen, zoals flexi-jobs en bijberoep, bewijzen al dat een creatieve aanpak loont. De traditionele manier van werken, met een vaste werkplek en strakke uren, sluit niet meer aan bij de verwachtingen van veel werknemers. We zien een duidelijke verschuiving: mensen willen meer autonomie, een betere werk-privébalans en werk dat hen voldoening geeft. Bedrijven die hier niet in meegaan, zullen het steeds moeilijker krijgen om talent aan zich te binden. Daarom willen we in dit boek niet alleen een probleem schetsen, maar ook oplossingen bieden waarmee organisaties concreet aan de slag kunnen.”

Wat zijn de voordelen van plaats- en tijdsonafhankelijk werken?

Frank Vander Sijpe: “Vóór de Covid-19-pandemie uitbrak, stond thuiswerk nog in de kinderschoenen. Slechts 17 procent van de Belgische werknemers mocht occasioneel thuiswerken. Tijdens de pandemie steeg dit percentage naar meer dan 40 procent. Vandaag blijft bijna een derde van de Belgische werknemers regelmatig thuiswerken. Dit verhoogt niet alleen de werktevredenheid, maar helpt bedrijven ook talent te behouden. Het biedt werknemers flexibiliteit en autonomie, wat bijdraagt aan hun welzijn en motivatie. Toch is er een balans nodig. Bedrijven moeten ervoor waken dat autonomie niet ten koste gaat van productiviteit. We zien bijvoorbeeld dat sommige bedrijven worstelen met het behouden van sociale cohesie wanneer veel werknemers remote werken. Als leidinggevende moet je hier bewust mee omgaan, met duidelijke afspraken over interne communicatie, samenwerking en bereikbaarheid. Een goed evenwicht tussen verantwoordelijkheid en vertrouwen is essentieel. Dit betekent dat werkgevers flexibel moeten zijn, maar ook duidelijke verwachtingen moeten stellen.”

“Een ander aspect is de opkomst van ‘workations’ en digital nomads. Steeds meer werknemers willen tijdelijk vanuit het buitenland werken. Dit kan voordelen bieden – zoals een verhoogde creativiteit en werktevredenheid –, maar het brengt ook uitdagingen met zich mee, zeker op fiscaal en juridisch vlak. Denk als werkgever goed na over hoe je hiermee omgaat en welke beleidsmaatregelen nodig zijn.”

Hoe speelt technologie hierin een rol?

Frank Vander Sijpe: “Technologie maakt maatwerk almaar toegankelijker. Denk aan AI en VR-toepassingen voor arbeidsmigranten en mensen met een beperking, waardoor ze efficiënter kunnen werken. In België zien we al bedrijven die AI inzetten om taken te personaliseren en medewerkers te ondersteunen. Een mooi voorbeeld is het gebruik van VR-brillen voor training en begeleiding. Dit helpt bijvoorbeeld anderstalige werknemers om snel en efficiënt hun taken onder de knie te krijgen.”

“Daarnaast speelt data-analyse een steeds grotere rol in hr. Bedrijven kunnen nu objectiever in kaart brengen wat werknemers nodig hebben om optimaal te presteren en welke aanpassingen nodig zijn om hun potentieel ten volle te benutten. Dit bewijst dat maatwerk niet alleen sociale, maar ook economische voordelen heeft. Beleidsmakers moeten dit faciliteren en een stimulerend kader creëren. Hoe beter bedrijven zich aanpassen aan de realiteit van de moderne arbeidsmarkt, des te succesvoller ze zullen zijn.”

En hoe kan flexibel werk het verschil maken in het op maat aanbieden van werk?

Frank Vander Sijpe: “In ons boek legt Marleen Deleu van NextConomy haarfijn uit welke flexibele arbeidsvormen vandaag mogelijk zijn op onze arbeidsmarkt, en welke troeven per arbeidsvorm van toepassing zijn. Volgens ons kan de inzet van flexibele arbeidskrachten, zoals uitzendkrachten, freelancers en projectmedewerkers, een belangrijke bijdrage leveren aan werk op maat door bedrijven de mogelijkheid te bieden talent in te zetten op basis van individuele sterktes en behoeften. Dit past binnen een benadering waarin niet de functie, maar de mens centraal staat. Door flexibel werk te organiseren, speel je als werkgever maximaal in op de professionele capaciteiten en voorkeuren van werknemers. Iemand met specialistische kennis kan via project sourcing snel waarde toevoegen zonder vast te zitten aan een standaardcontract. Uitzendkrachten kunnen instromen op basis van hun competenties en – als ze dat wensen – een vaste functie bekomen. En freelancers krijgen de vrijheid om opdrachten te kiezen die aansluiten bij hun expertise en voorkeuren. Dit dynamische model zorgt ervoor dat talenten optimaal worden benut en bedrijven wendbaarder worden, terwijl werkzoekenden – ongeacht hun achtergrond of situatie – eerlijke kansen krijgen op passend en duurzaam werk.”

Tot slot: welke inzichten wil je de lezer van dit boek meegeven?

Frank Vander Sijpe: “We willen werkgevers, werknemers en beleidsmakers overtuigen dat maatwerk de sleutel is tot een duurzame en inclusieve arbeidsmarkt. Werkbaar werk is een gedeelde verantwoordelijkheid. Werknemers kunnen bijvoorbeeld een carrièrecheck laten uitvoeren om werkbaar en aangenaam werk te blijven doen. Zo anticiperen we op voortijdige knelpunten in loopbanen en blijven werknemers langer aan boord.”

“Tegelijk geven we een realistische boodschap mee, namelijk dat maatwerk niet de mirakeloplossing is voor de arbeidsmarktkrapte. Het is wél een van de hefbomen om deze krapte aan te pakken, net zoals het herbekijken van de werkorganisatie en de processen, het intelligent inschakelen van de technologie of gerichte migratie.”

“Daarnaast hopen we dat dit boek bedrijven inspireert om werk opnieuw uit te vinden. De klassieke structuren en regels die jarenlang als vanzelfsprekend werden gezien, werken niet meer voor iedereen. De toekomst van werk ligt in maatwerk: flexibiliteit, autonomie en inclusie moeten hand in hand gaan met productiviteit en bedrijfsresultaten. Bedrijven die hier slim op inspelen, zullen niet alleen talent aantrekken, maar ook efficiënter en innovatiever worden. Met ons boek willen we alleszins een bredere discussie op gang brengen. We willen dat zowel beleidsmakers als werkgevers en werknemers anders gaan kijken naar werk. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat iedereen op de arbeidsmarkt kansen krijgt en dat werk zowel zinvol als haalbaar blijft. We geloven dat maatwerk de sleutel is tot een duurzame en toekomstgerichte arbeidsmarkt, en we hopen dat dit boek een stap in die richting is.”

Op maat: Strategisch HR-beleid met een persoonlijke toets