"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

Wat is schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid is een groot risico wanneer je freelancers inhuurt. De sociale inspectie controleert hier steeds meer op, maar ook freelancers zelf stappen vaker naar de rechtbank om een werknemersstatuut te claimen. Hoe bescherm je je tegen mogelijke risico’s?

Wat zijn schijnzelfstandigen?

Schijnzelfstandigen zijn werknemers die het statuut van zelfstandige hebben, hoewel ze in de realiteit een beroepsactiviteit uitoefenen onder het gezag van een werkgever. Door die gezagsrelatie moeten zij in loondienst zijn.

Schijnzelfstandigheid is een vorm van sociale fraude en wordt zwaar bestraft. De Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid (RSZ) controleert dat. Als zij schijnzelfstandigheid vaststelt, kan de instantie een herziening van de sociale bijdrage eisen.

Is de arbeidsrelatie onduidelijk, dan hakt de Commissie ter regeling van de Arbeidsrelatie (CAR) de knoop door.

Beslis jij wat en hoe de freelancer de opdracht uitvoert? Beslis jij over de planning? Volgt de freelancer de werkuren van je bedrijf? Geef je regelmatig en uitgebreid een evaluatie? Dan is er wellicht sprake van schijnzelfstandigheid.

Principe: Vrije keuze

De wet zegt dat je de vrije keuze hebt om een bepaald talent als werknemer of als zelfstandige (freelancer) in te huren. Alle partijen moeten er wel voor zorgen dat de feitelijke uitvoering van de arbeidsrelatie geen elementen bevat die onverenigbaar zijn met de gemaakte keuze.

Voor bepaalde sectoren voorziet de wet een weerlegbaar vermoeden van bestaan van een arbeidsovereenkomst of een zelfstandigenovereenkomst en gelden er bijzondere criteria. Dit komt hier niet aan bod.

4 algemene criteria

Deze vier criteria zullen worden beoordeeld om uit te maken of het gekozen samenwerkingsverband al dan niet overeenstemt met de feitelijke uitoefening daarvan.

  1. Wil van de partijen: deze blijkt in de eerste plaats uit een contract, waardoor meteen wordt benadrukt hoe belangrijk een degelijk contract is.
  2. Vrijheid van arbeidsorganisatie: in tegenstelling tot een werknemer, bepaalt een zelfstandige zelf wat en hoe hij iets doet om het doel te bereiken.
  3. Vrijheid van arbeidstijd: een freelancer dient in beginsel geen verantwoording af te leggen voor zijn afwezigheden, maar beslist zelf wanneer hij zijn diensten levert (weliswaar rekening houdend met organisatorische of commerciële verplichtingen)
  4. Gezag: een zelfstandige dienstverlener mag niet onderworpen kunnen worden aan hiërarchisch gezag.

Aandachtspunten risico schijnzelfstandigheid beperken

  1. Vermijd een gedetailleerde functieomschrijving. Gebruik eventueel een opsomming van key performance indicators die door beide partijen zijn bepaald.
  2. Vermijd betaling voor dagen waarop geen prestaties worden verricht, maar spreek een dag- of uurtarief af.
  3. Vermijd het vermelden van gegevens van de freelancer in het organigram, alsook een bedrijfseigen emailadres of naamkaartje. Of vermeld minstens het extern statuut.
  4. Vermijd het ter beschikking stellen van middelen, maar spreek eerder een duidelijke onkostenpolicy af.
  5. Voer geen eenzijdig evaluatiegesprek, maar organiseer samen met de freelancer een functioneringsgesprek (toekomstgericht).

Inhuur van talent centraliseren

Bovenstaande aandachtspunten helpen je zeker om de risico’s op schijnzelfstandigheid in te perken, maar finaal is het aan de rechtbank om te oordelen.

Centraliseer daarom de inhuur van extern talent. In veel bedrijven draagt niemand die verantwoordelijkheid en is de inhuur versnipperd, waardoor je geen controle hebt op de contractvormen en afspraken. Stippel een proces uit hoe je opdrachtnemers wil bereiken, selecteren en inzetten. En tot slot: werk met standaardcontracten die voldoen aan de wettelijke eisen.

Terug naar het overzicht