Digitale transitie? Ja, maar wat doen we met de taboes en verworvenheden?
Het niet-omscholen van verdwijnende profielen in ons land kan leiden tot een maatschappelijke kost van 4,8 miljard euro per jaar aan werkloosheidsuitkeringen. Hoe moet onze maatschappij reageren op de revolutionaire transities op het vlak van duurzaamheid, technologie en digitalisering?
Het nieuwe rapport “The Future of Work: Strategieën voor de digitale transitie” van VBO, Agoria en Deloitte was de rode draad voor een event op de hoofdzetel van het VBO. De hoofdboodschap blijft eigenlijk al jaren onveranderd: levenslang leren is een economische noodzaak want de automatiseringsgolf veroorzaakt een shift in de aard van het werk. We moeten daarom zoveel mogelijk mensen begeleiden naar nieuwe skills en competenties.
Toenemende vraag
De transitie naar duurzame digitalisering is volop aan de gang. Zo zal de vraag naar digitale en dataprofielen ook de komende jaren sterk groeien. Ondertussen zal de vraag naar administratieve profielen behoorlijk afnemen en zal de automatisering bovendien een ingrijpende wijziging van hun jobinhoud veroorzaken. Enerzijds verdwijnen er functies en jobinhouden, anderzijds ontstaan er vele perspectieven op nieuwe jobs. Maar voor 63% van de profielen zal minstens een professioneel toepassingsniveau van digitale geletterdheid nodig zijn tegen 2030.
Voor 63% van de profielen zal minstens een professioneel toepassingsniveau van digitale geletterdheid nodig zijn tegen 2030.
De kost van het niet-omscholen
Dit rapport schat het aantal verdwijnende jobs – de profielen die niet meer nodig zullen zijn in 2030 – op 127.000. Evenveel werknemers hebben dus een omscholing nodig om niet in de werkloosheid terecht te komen. Die evolutie dreigt een zware kost te vormen voor de overheid.
Een warme oproep aan alle werkenden om zich actief bij te scholen om relevant te blijven in hun job ligt dan voor de hand. Meer dan ooit is nu het moment om je carrière in eigen handen te nemen!
Op hun beurt beseffen ondernemingen dat ze een belangrijke vormingsverantwoordelijkheid hebben. Velen nemen die rol al op zich: deels uit noodzaak, aangezien het steeds moeilijker wordt om mensen met de juiste kwalificaties te vinden, deels omwille van de snelle technologische evoluties. Vorming wordt gelukkig steeds vaker beschouwd als een investering en niet als een rigide verplichting. Want door proactief en doelgericht werknemers bij of om te scholen naar meer digitale skills worden grote maatschappelijke kosten vermeden.
Omslag nodig in leercultuur
Helaas tonen statistieken van Eurostat aan dat België nog een grote verbetermarge heeft op het vlak van leercultuur: procentueel volgen bij ons veel minder werknemers bijkomende opleidingen dan het Europese gemiddelde. Zo vernamen we ook dat slechts 17% van een welbepaalde representatieve groep bereid zou zijn de eigen carrière en de eigen tewerkstelbaarheid echt aan te pakken.
Het rapport concludeert dan ook dat een collectieve drieledige inspanning vereist is:
- De organisatie een modern vormingsbeleid met een flexibele, adaptieve aanpak.
- Werknemers moeten het heft (en hun loopbaan!) in eigen handen nemen en meer anticiperen op veranderingen via de daarmee gepaard gaande vormingskansen.
- Bedrijven moeten meer strategieën uitwerken om al hun werknemers bij- of om te scholen. Dit is sowieso nodig om concurrentieel te kunnen blijven.
Vorming en levenslang leren vormen een cruciale sleutel in een gedegen arbeidsmarkt- en competitiviteitsbeleid.
Een nieuwe baan: Data Steward
Het rapport eindigt met een casestudy van een veelbelovende nieuwe functie in zowat alle sectoren en bij uitstek in de financiële dienstensector. Het gaat om ‘data stewards’, een vorm van kwaliteitsbewaking van de stroom aan data. Een grootscheepse omscholing van administratieve medewerkers in die richting zou ook andere functies en competenties in diverse sectoren kunnen inspireren.
Wat nu?
In het nogal warrige slotdebat met politici en bedrijfsverantwoordelijken werden diverse proefballonnetjes losgelaten: van het universeel basisinkomen tot het wegwerken van de werkloosheidsval. Om nog te zwijgen van de politieke stokpaardjes en interprofessionele clichés.
Eens te meer bleek dat ons onderwijssysteem, ons fiscaal systeem, ons sociale zekerheidssysteem en ons rigide arbeidsrecht echt niet meer aangepast zijn aan de nieuwe economische realiteit en de snel veranderende wereld. Die mismatch tussen vraag en aanbod en het digitaliseringsverhaal zijn met andere woorden maar twee facetten van een zeer complex probleem.
Eens te meer bleek dat ons onderwijssysteem, ons fiscaal systeem, ons sociale zekerheidssysteem en ons rigide arbeidsrecht echt niet meer aangepast zijn aan de nieuwe economische realiteit en de snel veranderende wereld.
Onze eindconclusie
De waarschuwingen zijn dus pertinent, de tactische instructies duidelijk: we moeten inderdaad werk maken van een ontwikkelcultuur en iedereen in een opwaartse beweging brengen om maximaal te vermijden dat mensen in de werkloosheid terecht komen. Natuurlijk moeten we goed inschatten welke talenten en jobs relevant worden of het blijven.
Maar die voorgestelde voluntaristische tactische oplossingen reiken o.i. niet ver genoeg. Je kan na dit rapport en debat moeilijk gewagen van een gebruiksklare “strategie voor een digitale transitie naar een toekomst met werk”.
Moeten eerst niet veel onuitgesproken taboes en verworvenheden, die de ommekeer echt bemoeilijken, op de schop? Waar wachten de werkgevers, de vakbonden en de overheid op om eindelijk enkele heilige huisjes te slopen en een hypermodern arbeidskader te scheppen? Dat zou pas van een noodzakelijk “strategisch inzicht” getuigen.
Foto: VBO
Lees ook:
