De gezondheidsuitdagingen van remote programmeerwerk

Een case study in opdracht van het Europees Agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk (EU-OSHA) legt de risico’s bloot verbonden aan opdrachten voor remote programmeren aangeboden door tewerkstellingsplatformen. En deze zijn zowel fysiek als psychosociaal.

De studie vertrekt vanuit een analyse van recent academisch materiaal, aangevuld met interviews met zowel platformen als platformwerkers.

Een inzicht in de opdracht van een remote programmeur

Remote programmeurs zijn ICT-professionals die locatieonafhankelijk programmeertaken uitvoeren. Concreet zijn dit vaak taken als het schrijven en testen van codes, het uitbreiden van de code van bestaande programma’s of het opsporen en oplossen van fouten in de code van bestaande programma’s zodat alles vlot verloopt. Daarnaast worden remote programmeurs ook ingezet voor het ontwikkelen van websites, waarbij zij zowel het design als de technische elementen van de site in goede banen leiden.

De vraag naar en het aanbod van software ontwikkeling en technologie blijft stijgen. Steeds meer bedrijven outsourcen dergelijke taken. Daardoor kunnen ze flexibeler met hun arbeidskrachten omgaan en zo het risico voor de organisatie beperken in veranderende marktomstandigheden. Via nationale en internationale digitale tewerkstellingsplatformen krijgen deze organisaties ook toegang tot een brede pool van (hoog-) geschoolde medewerkers, die geacht worden zelfstandigen te zijn en te werken onder dit statuut.

De keerzijde van de vrijheidsmedaille

Hoewel een remote programmeur een grotere autonomie heeft, een betere work-lifebalans kan nastreven, een hogere productiviteit ervaart, niet hoeft te pendelen en vaak zijn eigen tarief kan bepalen, zijn de risico’s op gebied van gezondheid en veiligheid niet te ontkennen, blijkt uit het onderzoek van EU-OSHA.

Waar in een werknemer-werkgeverrelatie de werkgever verantwoordelijk is voor een beleid rond de fysieke en psychosociale risico’s verbonden aan een job, blijkt een dergelijke verplichting voor tewerkstellingsplatformen niet te bestaan. Sommige platformen claimen hun remote medewerkers te informeren over gezondheids- en veiligheidsstandaarden. Door de platformmedewerkers in dit onderzoek, wordt dit echter eerder ontkend.

Hoewel een remote programmeur een grotere autonomie heeft, een betere work-lifebalans kan nastreven, een hogere productiviteit ervaart, niet hoeft te pendelen en vaak zijn eigen tarief kan bepalen, zijn de risico’s op gebied van gezondheid en veiligheid niet te ontkennen. 

Fysieke risico’s

Een remote programmeur werkt vaak uren aan zijn bureau in de meest verschillende, vaak ongebruikelijke locaties. Dat verkleint de kans op het gebruik van degelijk en ergonomisch materiaal aanzienlijk. Langdurig stilzitten in een onjuiste houding voor een beeldscherm kan resulteren in fysieke problemen met onder andere nek, rug en bovenste ledematen en ook in zwaarlijvigheid, cardiovasculaire aandoeningen en diabetes type 2.

De druk van een goede rating verleidt de remote programmeur tot het installeren van ongezonde gewoontes zoals de 24/7-beschikbaarheid, lange werkuren, het aanhouden van een hoog werktempo en verhoogd zelfmanagement.

Psychosociale risico’s

De globalisering van platformwerk brengt voor de remote programmeur heel wat concurrentie en druk met zich mee rond job- en inkomenszekerheid, zo stelt het onderzoek. Die druk wordt verder opgevoerd door de strenge controles die platformen op hun medewerkers uitoefenen via het opvolgen van de activiteiten of het installeren van ratingsmechanismen. Je moet er als remote programmeur bovenuit  steken door een goede ratingscore om kans te maken op een volgende opdracht. En dit door het verschil te maken in onder andere snelheid van het werk, klantgerichtheid en voldoening van de klant.

Om hieraan tegemoet te komen, laten freelancers binnen de online software development wereld zich vaak verleiden tot ongezonde gewoontes zoals de 24/7-beschikbaarheid, lange werkuren, het aanhouden van een hoog werktempo en verhoogd zelfmanagement. Dit om te allen tijde snel en adequaat aan de vraag van de klant te kunnen voldoen, onafhankelijk van de tijdszone waarin beide partijen zich bevinden.

Remote programmeurs ervaren daarnaast ook professionele isolatie, zegt het onderzoek. Vaak zijn zij volledig op zichzelf aangewezen, hebben zij weinig tot geen contacten met collega’s en verloopt alle communicatie via de platformen. Zij kunnen niet rekenen op emotionele ondersteuning. Het gebrek aan real life communicatie en het gebrek aan sociale contacten kan op zijn beurt leiden tot minder ontwikkelde sociale vaardigheden. Sommige platformen stellen hieraan tegemoet te komen door in te zetten op online connectie-events.

Dit alles, in combinatie met de brede concurrentie, de hoge werkdruk en de continue job- en inkomensonzekerheid, heeft een negatieve impact op het mentale welzijn; wat verregaande gevolgen als burn-out, depressie en angstaanvallen kan hebben.

Conclusie van EU-OSHA

Remote programmeurs die werken via digitale platformen, worden blootgesteld aan diverse risico’s.

Waar die risico’s vandaag nog weinig aandacht krijgen en remote medewerkers zich er niet altijd van bewust zijn, hebben digitale arbeidsplatformen een kans om zich te onderscheiden. Digitale arbeidsplatformen kunnen een actieve rol spelen in de preventie van fysieke en psychosociale klachten door:

• het inzetten op proactief management van opdrachten en de daaraan verbonden risico’s
• het sensibiliseren van hun platformmedewerkers
• actief bij te dragen aan de tevredenheid van de platformmedewerkers én de organisaties die een beroep doen op hun diensten.