Zo wapen je je tegen schijnzelfstandigheid (deel 2)
In een reeks van vier ontrafelt NextConomy, samen met Ellen Pensaert van Furbo Legal, de 4 criteria waar de sociale inspectie op inzoomt om te bepalen of er al dan niet sprake is van schijnzelfstandigheid. Deze inzichten vormen handvaten voor opdrachtgevers en freelancers om een sluitend contract op te maken en in de praktijk correct samen te werken. Guidelines voor freelancers en opdrachtgevers – deel 2
In het eerste deel las je welke aspecten belangrijk zijn om te voldoen aan het eerste criterium de wil van de partijen. Het tweede criterium, vrijheid van organisatie van arbeidstijd, is een volgende belangrijke pijler in een samenwerking tussen opdrachtgever en freelancer. Wat zegt het contract en hoe vertaalt zich dat in de realiteit? Een overzicht:
Criterium 2: Vrijheid van organisatie van de arbeidstijd
- Omschrijving van de opdracht
In het contract
De opdracht vormt de basis van de samenwerking tout court. Naast de inhoudelijke omschrijving bepaal je hier bovendien ook de eventuele termijn van de opdracht, het aantal dagen, weken, maanden of jaren dat de voorziene samenwerking zal duren. Je omschrijft hier de afspraken over de arbeidstijd zonder de planning van de freelancer te beperken.
In de praktijk
Opdrachtgevers kunnen freelancers geen vast uurrooster opleggen. Net zomin kunnen ze bepalen wanneer een freelancer al dan niet inhouse aanwezig dient te zijn of wanneer ze verlof moeten nemen. Wat valt wel af te spreken? Het aantal te presteren dagen per week, het aantal te presteren uren per dag. Maar hoe die ingepland worden, valt volledig onder de vrijheid van de planning van de freelancer.
De freelancer heeft dan wel de vrijheid om zijn of haar arbeidstijd te bepalen, toch is het mogelijk om hier werkbare afspraken over te maken zonder de uitholling van het werkgeversgezag.
- Verloop van de opdracht
In het contract
In deze clausule leg je de organisatorische afspraken vast. De freelancer heeft dan wel de vrijheid om zijn of haar arbeidstijd te bepalen, toch is het mogelijk om hier werkbare afspraken over te maken zonder uitholling van het werkgeversgezag.
In de praktijk
De opdrachtgever kan hier de deadlines vastleggen en bepalingen over wat er gebeurt in geval van onverwachte afwezigheden van de freelancer. Of hoe en wanneer afwezigheden gecommuniceerd worden. Daarnaast kan een freelancer in het contract laten opnemen wanneer hij beschikbaar is voor meetings bijvoorbeeld. Of andere afspraken die hem toelaten zijn tijd zo efficiënt of vrij mogelijk in te delen. Let goed op dat het over onderlinge afspraken gaat en niet over eenzijdige regels die de opdrachtgever oplegt. In geval van afwezigheden hoeft de freelancer geen enkele verantwoording af te leggen over de reden van zijn afwezigheid. De freelancer hoeft dit ook nooit te staven met enig bewijsstuk, zoals bijvoorbeeld een ziektebriefje.
- Praktische afspraken & vergoeding
In het contract
In de praktische afspraken staan bijvoorbeeld de kantooruren die algemeen gelden bij de opdrachtgever. Of op welke manier de uren geregistreerd worden. Is er een stand-by-systeem waarin de freelancer betrokken wordt? Is er soms sprake van extra uren, zaterdagwerk of andere flexibele formules? Ook toegangs-, veiligheids- of hygiëneregels vallen onder deze clausule.
In de praktijk
Vrijheid van arbeidstijd betekent dat de freelancers zelf kiest hoe hij zijn werk organiseert en op welke tijdstippen hij werkt. Het is wel perfect correct om afspraken te maken over het aantal uren, dagen, weken en de flexibiliteit die nodig is om een bepaald project tot een goed einde te brengen. Let erop dat er een apart systeem voor urenregistratie is voor freelancers. Meestal heeft de freelancer hiervoor zijn eigen tools of systeem. Urenregistratie in het tikkingsysteem van de vaste medewerkers bijvoorbeeld is sterk af te raden.
- Werken met derden
In het contract
Optioneel is een clausule die de afspraken vastlegt over werken met derden. Laat de opdrachtgever de zelfstandige toe om met derden te werken? Is er een intermediaire partij betrokken, dan vind je hier tot waar de verantwoordelijkheden van de opdrachtgever gaan, die van de freelancer of die van de tussenpartij.
In de praktijk
Beslis je als freelancer om zelf bepaalde aspecten binnen een opdracht uit te besteden, dan is het belangrijk om je aan de voorwaarden van het contract te houden. In sommige gevallen laat een opdrachtgever uitbesteden niet toe, in andere gevallen dien je eerst toestemming te vragen. Wanneer deze clausule niet is opgenomen, dan staat het de freelancer vrij, al blijft de eindverantwoordelijkheid over de opdracht altijd bij de freelancer zelf liggen.
Conclusie:
Juridisch gezien kan een opdrachtgever niet bepalen wanneer een freelancer precies werkt. In de praktijk plant een freelancer zelfstandig in wanneer hij aan een opdracht werkt en houdt hiermee rekening met de praktische afspraken die bij een opdrachtgever gelden. Het hoofddoel van de freelancer is immers een kwalitatieve invulling te geven aan de samenwerking.
In deze reeks las je eerder al:
Komt nog aan bod:
- Criterium 3: vrijheid van organisatie van het werk
- Criterium 4: hiërarchische controle